گل نرگس

توضیحات

نام انگلیسی:Narcissus- Daffodil- Lanquil

نام علمی: Narcissus

از خانواده: Amary lidaceae

خاستگاه : شمال آفریقا، غرب آسیا، مدیترانه

سرده نرگس از خانواده نرگسیان(Amaryllidaceae) و تیره Narcissus می‌باشد. گیاهی دائمی و پیازدار می‌باشد. پیازهای آن درشت و دارای ورقه‌های فلسی یا مطبق است. به عبارت دیگر پیاز آن می‌تواند چندین سال متوالی گل دهد و گل آن همه ساله درشت تر گردد. گلهای نرگس به رنگ سفید، زرد، نارنجی، کم پر و پُر پر هستند. برگهای این گیاه از بن ریشه بصورت صاف یا شیاردار بیرون می‌آیند و در طول ساقه قرار می‌گیرند. نرگس‌ها به اندازه‌های مختلف یافت می‌شوند از گلهای ۵ اینچی روی ساقه‌های ۲ فوتی گرفته تا گلهای ۵/۰ اینچی روی ساقه ۲ اینچی

گل نرگس انواع مختلفی دارد. ۶۵ گونه و هزاران نرگس دو رگه دارد. در ایران، شهرستان بهبهان بهترین گل نرگس خودرو را دارد. شیراز نیز به نرگس هایش معروف است. به طور کلی استان فارس، بوشهر مناطقی هستند که در آن ها این گل به صورت خودرو می روید.

گل نرگس زرد، در شرق اسپانیاو پرتغال و شمال انگلستان نیز مشاهده می شود. این گل، بومی این نواحی محسوب شده به طوری که در کشور ولز، این گل، گل ملی آنان است

. در توصیف گل نرگس هر نرگس را به دو بخش تقسیم می‌کنیم:

• گلبرگ‌ها
• تاج گل

طبقه بندی گل های نرگس

بر اساس فاکتورهای مختلفی نرگس را طبقه بندی کرده ند. در یک طبقه بندی آنها را بر اساس طول تاج به دو دسته تقسیم کرده اند:

• Daffodil انواعی است که دارای تاج بزرگ و بیشتر تک گل و کلاه مانند (cup-shaped) هستند.
• Narcissus Jonquil)): دارای تاجی کوچک و گل ها به صورت چندتایی و خوشه های روی ساقه گل دهنده قرار دارند.در ایران جمعیت هایی از نرگس در جنوب و شمال کشور که زمستان ملایم دارند،میرویند.نرگس شهلا،نرگس مسکین،نرگس پرپر، هزارپر ویا شست پر و نرگس نروک یا پنجه گربه ای از ارقام نرگس هستندکه در ایران کشت و پرورش داده میشوند.از میان این رقم ها نرگس شهلا محبوب ترین نوع است و به صورت گل بریده در ماه های آخر پاییز و فصل زمستان در بیشتر شهرهای ایران به فروش میرسد.انواعی هستند که تاج آنها کوچک بوده و چندین گل روی هر ساقه قرار دارد.

در طبقه بندی دیگر گلهای نرگس به ۱۳ دسته تقسیم میشوند:

• Trumpet: گل ها تکی، تاج بزرگتر یا مساوی گلبرگ ها و شیپور مانند،ممکن است تمام گل زرد یا سفید باشد و یا اینکه گلپوش سفید و تاج زرد و یا گلپوش سفید و تاج صورتی کم رنگ باشد.
• Large-cupped: تاج تا طول گلبرگ ها است. گلدهی آنها یک یا دو هفته پس از  Trumpet است.
• Small cupped: طول تاج کوته تر از طول گلپوش است.
• Double: گل ها پرپر است و یک یا چند گل روی هر ساقه گلدهنده تشکیل میشود.
• Triandrus: چند گل روی ساقه دارد. گل ها معلق و تاج آن دارای حاشیه صاف است و گلبرگ ها کمی برگشته اند.
• Cyclamineus: تاج آن شیپور مانند و گلبرگ های آن باریک است.و به شدت به عقب برگشته اند.
• Jonquilla: گل ها معطر،تاج گل کوتاه تر از گلبرگ و دارای ۲ یا تعداد بیشتری گل در ساقه است.
• Tazetta: تاج کوچک، گل معطر و جهت گل شاخه بریده استفاده میشود. پند گل روی هر شاخه داشته و از پاییز تا بهار گل میدهد.
• Poeticus: گل تکی و گاهی دوتایی معطر ،تاج فنجانی،گلپوش سفید و تاج آن در مرکز سفید و یا زرد و لبه آن قرمز یا نارنجی، گلدهی در اواسط بهار است.
• Bulbocodim: این گونه دارای گل ها ی زرد روشن با تاجی طویل است.گلبرگ های آن به طور معمول قابل توجه نیستند.
• Split-corona: تاج آنها تا عمق آن بریدگی دارد.حاشیه تاج به طرف عقب و به سمت گلبرگ ها خم شده است.
• دیگر رقم های نرگس که در گروه های مختلف نرگس قرارنمی گیرند.
• نرگس هایی که فقط از روی نام گیاه شناسی آنها قابل تشخیص هستند. این گروه شامل تمام نرگس های وحشی و دورگه های وحشی . دورگه های وحشی آنها مانند pseudonar cissus  N.tazetta است.

پرورش گل نرگس

ماه های مرداد و شهریور بهترین زمان برای کشت نرگس هستند، تا ریشه ها قبل از شروع زمستان قابلیت رشد را پیدا کنند. اگر چه پیازها باید تا ماه مهر کشت شوند، ولی تا آبان ماه قابل کشت هستند.

برای کشت، آنها را به طور مجزا با فاصله های cm 15 در یک خاک با زهکشی خوب و مناسب کشت کنید؛ به طوری که حدود ۱۰ cm خاک روی پیازها باشد. مقداری کود معمولی را با خاک مخلوط کنید و در زیر محل کاشت بریزید و اگر خاک، رسی و سنگین است، مقداری شن با آن مخلوط کنید تا به زهکشی خاک کمک کند. پیازها را در زمینی که از آب اشباع است، نکارید.

نرگس ها برای گل دهی سال بعد، نیاز به انرژی سرازیر شده از ساقه و برگ به پیازها دارند. به همین دلیل برگ ها را از محل طوقه قطع نکنید؛ چون این کار باعث می شود آنها ضعیف شوند. هنگامی که ۶ هفته سپری شد، بعد از گل دهی می توانید برگ ها را قطع کنید؛ چون تأثیری بر گل دهی سال بعد ندارد. بعد از پژمرده شدن گل ها، آن ها را از بخش زیرین و پشت تخمدان قطع کنید. هر پیازی را که در ساقه و برگ آن نشانی از بیماری است، خارج کرده و آن را بسوزانید.

پس از گل دهی گیاه را هفته ای یک بار آبیاری و به وسیله کودهای غنی از پتاس تغذیه کنید، تا هنگامی که برگ ها زرد شوند. تعداد زیادی از نرگس ها، خیلی خوب به طور طبیعی سبز شده و نیاز به جابجایی ندارند. اگر شما باغ کوچکی دارید و دسته های نرگس خیلی زیاد و بزرگ شده‌اند، می توانید آنها را خارج کرده و تقسیم کنید. پیازهای خارج شده را در مکانی خنک، تاریک و با تهویه مناسب تا زمان کشت بعدی ذخیره کنید. قبل از انبار کردن و نیز قبل از کشت دوباره، تمام پیازهایی را که هنگام لمس کردن حس می کنید، نرم هستند یا حالت اسفنجی پیدا کرده‌اند، جدا کرده و بسوزانید.

پیازهای کشت شده در گلدان (برای ۱۶ الی ۲۰ هفته) باید حداقل در عمق ۵ تا ۱۰ سانتی متری کاشته شوند که این بستگی به شرایط آب و هوایی منطقه دارد.

بهترین گونه ها برای پرورش بستگی به مکانی دارد که می خواهید کشت کنید. اگر محیط بزرگی از زمین سبز دارید که می خواهید در آنجا نرگس ها را کشت کنید، نوع نرگس نم بهترین نتیجه را دارد. گونه های مختلف را در یک بخش با هم مخلوط نکنید؛ زیرا محصول این نوع کشت، نتیجه خوبی ندارد.

برای حاشیه و کناره های کوچک باغ های سنگی بهتر است از انواع کوچک تر برای پرورش مانند دو به دو یا پرتاب شعله استفاده شود.

در طول زمان پرورش، حداقل دوبار به وسیله قارچ کش شاخ و برگ نرگس ها را سمپاشی کنید.

نیازها

آبیاری زیاد چه در گلدان و چه در باغچه سبب پوسیده شدن پیاز گل نرگس می گردد .

گل نرگس معمولا در روز های پایانی سال و اوایل بهار گل می دهد. اما اگر این گل را در پاییز کشت کنید در بهار گل خواهد داد.

گل نرگس، گیاهی دائمی و پیازدار است. این پیاز ها تا سال های سال می توانند گل بدهند و هر سال از سال قبل درشت تر باشند.

این گل در مقابل سرما مقاوم است. اما برای ادامه حیات به آب نیازمند است. گل نرگسی که در خیابان ها فروخته می شود، معمولا بدون آب خواهند مرد. پس به آب محتاجند.

از لحاظ سرما و محیط، به علت این همه استقامت و پایداری، می توانید این گلدان را در هوای آزاد نیز نگهداری کنید.

برای کاشت گل نرگس زرد، پیاز هایش را در خاک می کارند. خاکی سبک انتخاب کنید، پیاز ها را نزدیک به سطح خاک بکارید. چند روزی پس از کاشتن، گلدانش را در محلی تاریک قرار دهید. هوای آن محیط را در ابتدا سرد کنید و کم کم معتدل و کمی گرم بکنید. در این صورت پیاز گیاه، ریشه و در نهایت گل خواهد داد.

در بعضی از گونه های این گل، می توانید گل را در آب نیز بکارید و از آن نگهداری کنید. اما ساده ترین نوع نگهداری از این گل، روشی است که گفته شد.

تکثیر نرگس‌ها

نرگس‌‌ها به دو روش تکثیر می‌شوند. ۱- روش تکثیر غیر جنسی (تقسیم پیاز) که دقیقاً نتیجه‌اش گلی است مانند گل پیاز اصلی. ۲- روش تکثیر جنسی (دانه) که نتیجه‌اش گلهایی خواهد بود جدید و متفاوت. دانه‌ها در بخش تخمدان ایجاد می‌شوند این بخش متورم در پشت گلبرگهاست. پس از شکوفه کردن بخش تخمدان متورم می‌شود اما خالی از دانه است. گهگاه باد یا حشرات با آوردن گرده‌های جدید از گلهای دیگر می‌توانند باعث گرده افشانی گل در طول مدت گلدهی آن شوند. وقتی این اتفاق روی داد در تخمدان یک یا تعداد کمی دانه ایجاد می‌شود. نرگس‌های دورگه بوسیله گرده افشانی گل‌ها با تماس دادن و مالیدن دانه گرده از یک گل به کلاله گل دیگر بوجود می‌‌آیند در نتیجه تخمدان می‌تواند تا ۲۵ دانه را در خود ایجاد کند. که هر کدام از آنها یک گیاه کامل را بوجود خواهد آورد. اما برای گلدهی گیاهی که از دانه پرورش می‌یابد باید تا ۵ سال صبر کرد.

گلدار بودن نرگس از شش هفته تا شش ماه طول می‌کشد که این بستگی به جایی که شما زندگی می‌کنید و همچنین نوع گونه‌ای که پرورش می‌دهید دارد. بعد از گلدهی اجازه دهید تا گیاه نرگس پیازش را برای سال بعد بازسازی کند. برگها تا آن هنگام سبز

هستند. هنگامی که برگها زرد شدند شما می‌توانید آنها را قطع کنید اما تا قبل از آن خیر. نرگس ها را سمپاشی کنید.

ناهنجاری های فیزیولوژیک

یکی از رایج ترین عوارض نرگس ،بیماری دماغ گاوی است،که یک حالت تاخیری از سقط گل است و پس از مرحله گردن غازی رخ میدهد.علت آن افزایش دما به ۱۸ درجه سانتی گراد یا بالاتردر گلخانه است. در این حالت گل درشرایط مطلوب نمیتواند باز شود.

کاشت گل نرگس در گلدان

وسایل مورد نیاز

تعدادی گلدان – یکی دو بسته خاک برگ – تعدادی پیاز گل نرگس – چند برگ روزنامه باطله

روش کار

اگر گلدان شما سفالی است کافی است در ته گلدان که برای زهکشی سوراخی قرار دارد سنگ قرار داده تا از زهکشی بیش از حد و همچنین ریزش خاک ها به بیرون جلوگیری شود . اگر گلدان شما پلاستیکی می باشد فقط چند لایه روزنامه باطله را در کف گلدان قرار دهید ، با این کار یک زهکش مناسب برای گلدان های خود ساخته اید . سپس خاک معمولی باغچه را با خاک برگ به نسبت ۲ به ۱ با هم مخلوط کرده و تا ۳/۲ گلدان را پر می کنید سپس یک پیاز را روی خاک گلدان قرار می دهید ( اگر پیاز های شما کوچک است دو پیاز کنار هم قرار دهید ) مراقب باشید پیاز ها را سر و ته قرار ندهید ، سپس بر روی پیاز ها خاک می ریزید . بایستی سر پیاز ۱ سانتیمتر زیر خاک قرار گیرد و حدود ۲ الی ۳ سانتیمتر هم از گلدان برای آبیاری ( آبخور ) خالی باشد . خاک اطراف پیاز را با کف دست محکم کنید و با احتیاط آبیاری نمایید . مراقب باشید نباید خاک از روی پیازها کنار برود . کار شما تمام شده است و کافی است گلدان را در یک جای مطمئن قرار دهید ( گربه آن را نشکند ) و هفته ای یکبار آن را آبیاری نمایید و منتظر گل دادن آن باشید.

اگر شما می خواهید گل نرگس را در باغچه بکارید فقط کافی است کمی خاک را زیر و رو کنید ، اگر کود ندارد به آن کود بدهید و مانند قبل پیاز ها را کاشته و روی آن خاک می ریزید ( حداقل ۱ سانتیمتر روی پیازها خاک باشد ) و سپس آبیاری می کنید . مراقب باشید در باغچه به دلیل وجود باران در طول زمستان بایستی زمان آبیاری را کاهش داد و هر زمان که خاک خشک بود آن را آبیاری نمود .